ساختمان گوش، از سه بخش خارجی، میانی و داخلی تشکیل شده است و برخی از دلایل ناشنوایی و کم‌شنوایی، به‌علت ایجاد نقص در اجزای ساختمان گوش داخلی ایجاد می‌شود. برای بررسی نقص احتمالی در اجزای گوش داخلی، مانند حلزون گوش، می‌توان از تست‌های مختلفی مانند آزمون‌های شنوایی-گفتاری استفاده کرد. البته در برخی از افراد مانند نوزادان یا افرادی که از عقب‌ماندگی‌های ذهنی و رشدی، رنج می‌برند، ممکن است انجام این تست‌ها ممکن نباشد. در این‌گونه موارد می‌توان از تست‌هایی مانند تست OAE، که در آن‌ها نیاز به دریافت پاسخ از سمت بیماری نیست استفاده کرد.
تست OAE چیست؟
ساختمان گوش، از سه بخش خارجی، میانی و داخلی تشکیل شده است. گوش داخلی، وظیفه دریافت امواج صوتی و ایجاد پاسخ مناسب به آن‌ها را برعهده دارد. همچنین، بخش دیگری از گوش داخلی، در حفظ تعادل و درک وضعیت شخص در فضا نقش دارد. کار گوش میانی و خارجی هم، جمعآوری این اصوات از محیط و انتقال آن‌ها به گوش داخلی است. تفسیر این اطلاعات و درک شنوایی در بخش مخصوصی از قشر مغز انجام می‌شود.
تست OAE (Otoacoustic Emissions) که به معنای انتشارات آکوستیک هست، تستی است که برای بررسی بخشی از گوش داخلی که مسئول واکنش دادن به صداها است، انجام می‌شود. این تست، بیشتر برای نوزدان و کودکانی صورت می‌گیرد که به علت سن کم، توانایی پاسخ و انجام آزمون‌های رفتاری-شنوایی را ندارند. همچنین، برای افرادی که از عقب‌ماندگی ذهنی و رشدی رنج می‌برند، این تست برای بررسی وضعیت شنوایی آن‌ها انجام می‌شود.
هدف اصلی از انجام آزمون شنوایی OAE، بررسی وضعیت حلزون گوش، به خصوص عملکرد سلول‌های مویی است. با انجام این تست، می‌توان به بررسی و غربالگری وضعیت شنوایی فرد، تخمین میزان حساسیت شنوایی در یک رنج محدود، تمایز میان بخش حسی و عصبی در کاهش شنوایی حسی-عصبی و بررسی کاهش شنوایی عملکردی پرداخت. به همین دلیل، گاهی به آن غربالگری شنوایی OAEنیز گفته می‌شود.
اطلاعات لازم را می‌توان از بیمارانی که خواب هستند یا حتی در حالت اغما به‌سر می‌برند نیز به‌دست آورد، زیرا در تست OAE نیازی به هیچ‌گونه پاسخ رفتاری از طرف شخص نیست. حلزون طبیعی گوش، تنها وظیفه دریافت و پاسخ به صداها را ندارد، بلکه خود حلزون گوش نیز، صداهایی با شدت کم به نام OAE را، در پاسخ به صداهای دریافتی، تولید می‌کند. این صداها به‌طور خاص توسط حلزون گوش و به احتمال زیاد در اثر انقباض و گسترش سلول‌های مویی خارجی حلزون گوش ایجاد می‌شوند. آزمون شنوایی OAE، اغلب همراه با سایر تست‌های شنوایی، مانند پاسخ شنوایی مغز یا AABR انجام می‌شود.
انواع تست OAE
حلزون گوش به‌طور کلی چهار نوع صدا تولید کرده که توسط میکروفون دریافت و اندازه‌گیری می‌شود:
- Spontaneous acoustic emissions: حلزون گوش، به‌شکل خودبه‌خودی و نه در پاسخ به صداهای دریافتی، این صداها را تولید می‌کند. این صداها تنها در 40 تا 50 درصد از افرادی که شنوایی طبیعی دارند، تولید می‌شود.
- Transient otoacoustic emissions: این صداها در پاسخ به صداهای خارجی با مدت زمان کوتاه، مانند صدای کلیک، تولید می‌شوند. از این صداها، برای ارزیابی وضعیت شنوایی در نوزادان استفاده می‌شود.
- Distortion product otoacoustic emissions: این صداها در پاسخ به دو تن همزمان، با فرکانس‌های متفاوت، تولید می‌شوند. این صداها، در تشخیص زودهنگام آسیب‌های وارد شده به حلزون گوش در اثر مواردی مانند صدای بسیار بلند یا مواد سمی، کاربرد دارد.
- Sustained - frequency otoacoustic emissions: این صداها، در پاسخ به صداهای دنباله‌دار تولید می‌شوند. از این صداها، برای تشخیص بیماری‌ها در تست OAE استفاده نمی‌شود.
برخی از شرایط، ممکن است باعث عدم وجود صداهای OAE شود. از این علل می‌توان به کیست، التهاب و عفونت گوش خارجی (برای مثال بیماری گوش شناگران)، تنگی یا فشار غیرطبیعی گوش میانی، نقص در پرده‌ی گوش، اتواسکلوز و کلستئاتوما اشاره کرد. در این موارد، با اینکه وضعیت حلزون گوش سالم و طبیعی است، اما ممکن است نتایج و صداهای دریافتی به شکل کاذبی غیرطبیعی باشد. در بالین، بیشتر از Transient otoacoustic emissions و Distortion product optoacoustic emissions برای تشخیص و غربالگیری نقایص شنوایی استفاده می‌شود.
کاربردهای تست OAE
آزمایش OAE، اغلب در نوزدان تازه متولد شده، برای بررسی و غربالگری شنوایی و تشخیص ابتلای احتمالی نوزادان به کم‌شنوایی یا ناشنوایی انجام می‌شود. یکی دیگر از کاربردهای آزمون OAE، تخمین حساسیت نسبی شنوایی بوده و به عنوان آزمونی برای بررسی کاهش شنوایی عملکردی نیز قابل انجام است. کاهش شنوایی عملکردی، که کاهش شنوایی غیرارگانیک نیز نامیده می‌شود، شرایطی است که در آن فرد علائم و رفتارهای ناشی از کاهش شنوایی را نشان داده اما در واقع، هیچ نقص و مشکلی در سیستم شنوایی فرد وجود ندارد.
از دیگر کاربردهای این تست، بررسی وضعیت شنوایی در افرادی است که به دلایلی مانند ابتلا به عقب‌ماندگی‌های ذهنی، توانایی انجام تست‌های گفتاری-شنوایی معمول را ندارند. در این گونه افراد، تست OAE، به علت عدم نیاز به پاسخ خاص از طرف فرد آزمون‌شونده، ارجحیت دارد.
نحوه انجام تست OAE
تست OAE، دردناک و یا آزاردهنده نبوده و بسیاری از نوزادان در حین انجام این تست، به راحتی به خواب خود ادامه می‌دهند. برای انجام این تست، دو پروب کوچک را در کانال گوش قرار می‌دهند. یکی از این پروب‌ها، وظیفه تولید صدا را داشته و پروب دیگر در واقع یک میکروفون برای دریافت پژواک‌ها است. درصورتی‌که عملکرد سلول‌های مویی خارجی حلزون گوش، بدون نقص و صحیح باشد، باید در پاسخ به اصوات تولیدی، پژواک‌های مناسب و طبیعی ایجاد شود.
تست OAE در نوزادان
یکی از راه‌های اصلی برای یادگیری و آشنایی با محیط بیرون، شنوایی است. با وجود اینکه، بسیاری از نوزادان بدون وجود مشکل و نقص در شنوایی خود متولد می‌شوند اما به‌طور میانگین، یک تا سه نوزاد از هر نوزاد متولد شده به مشکلات شنوایی مبتلا هستند. برای تشخیص و درمان زودهنگام این نوزادان، از برخی از تست‌های غربالگری مانند تست OAE و تست AABR استفاده می‌شود.
هردوی این تست‌ها سریع هستند (در حدود 5 تا 10 دقیقه زمان برای انجام آن‌ها نیاز است)؛ به‌علاوه بدون درد بوده و می‌توانند در حینی که نوزاد در خواب است، انجام شوند. می‌توان از یک یا هردوی این تست‌ها برای بررسی وضعیت شنوایی نوزاد استفاده کرد.
دقت نتایج تست شنوایی OAE
تست OAE، نمی‌تواند به‌طور قطعی کم‌شنوایی یا ناشنوایی را تشخیص دهد. بنابراین، در صورتی‌که نتایج حاصل از تست OAE غیرطبیعی باشد، برای تشخیص قطعی کاهش شنوایی یا ناشنوایی، نیاز به انجام تست‌های تکمیلی و بیشتری است. به این ترتیب، ابتلای قطعی شخص به کم‌شنوایی یا ناشنوایی تشخیص داده می‌شود. همچنین، برخی اوقات ممکن است بنا به دلایلی مانند کلافگی نوزاد یا فرد تست‌دهنده، وجود مایع یا موم زیاد در گوش یا وجود برخی شرایط دیگر، نتایج حاصل از تست OAE دقت لازم را نداشته باشد. از دیگر دلایلی، که ممکن است باعث کاهش دقت تست OAE شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم جایگذاری مناسب پروب در گوش.
- وجود واکس زیاد در گوش، که باعث عدم جایگذاری مناسب پروب شود.
- وجود هرگونه جسم خارجی در مجرای گوش
- عدم همکاری مناسب از سمت بیمار
