اتواسکلروز یا اتواسپونژیوزیس؛ علائم، تشخیص و درمان

اتواسپونژیوزیس بیماری استخوان‌های گوش میانی و استخوان‌های گوش داخلی است. فقط در حدود 0.3 درصد از جمعیت مبتلا به این بیماری هستند و این درصد رو به کاهش است. اگرچه ضعف شنوایی معمولاً در اوایل زندگی بزرگسالان تشخیص داده می‌شود، شیوع آن با افزایش سن تقریباً 7 برابر می‌شود. در کالبد شکافی، اتواسکلروز پاتولوژیک بسیار شایع است. کاهش شنوایی ناشی از این بیماری معمولاً بین سنین 11 تا 30 سالگی شروع می‌شود. در بیماران مبتلا به «اتواسکلروز بسیار پیشرفته» هم استخوان‌های کوچک و هم حلزون گوش درگیر می‌شوند. نکته‌ی مهمی که حتما باید در نظر بگیرید این است که اگر این بیماری به موقع معالجه نشود در حدود 10-15 سال به طور کامل فرد مبتلا شده، شنوایی خود را از دست خواهد داد.

بیماری اتواسکلروز یا اتواسپونژیوزیس چیست؟

اتواسکلروز (Otosclerosis) اصطلاحی است که از oto به معنی «گوش» و اسکلروز به معنای «سخت شدن غیر طبیعی بافت بدن» است. این وضعیت در اثر ترمیم غیر طبیعی استخوان در گوش میانی ایجاد می‌شود. بازسازی استخوان فرآیندی مادام العمر است که در آن بافت استخوان با جایگزینی بافت‌های قدیمی با جدید، خود را تجدید می‌کند. در این بیماری، بازسازی غیرطبیعی، توانایی حرکت صدا از گوش میانی به گوش داخلی را مختل می‌کند. اینگونه به نظر می‌رسد که اغلب بیماری توسط اعضای خانواده به ارث رسیده است. زنان میانسال، بیشترین خطر احتمال مبتلا شدن را دارند.

علائم اتواسکلروز

بیشترین علامت گزارش شده از اتواسپونژیوزیس، از دست دادن شنوایی است که معمولاً در یک گوش شروع می‌شود و سپس به گوش دیگر منتقل می‌شود. این آسیب ممکن است به تدریج ظاهر شود. بسیاری از افراد مبتلا ابتدا متوجه می‌شوند که قادر به شنیدن صداهای کم نیستند و یا حتی نمی‌توانند یک زمزمه را بشنوند. همچنین ممکن است برخی از افراد دچار سرگیجه، مشکلات تعادل یا سوت کشیدن گوش شوند. سوت کشیدن گوش گاهی اوقات با کم شنوایی رخ می‌دهد.

به طور کلی علائم این بیماری عبارتند از:

• سوت کشیدن گوش
• کاهش تدریجی شنوایی
• سرگیجه
• مشکلات در تعادل
• بهتر شنیدن صدا در محیط‌های پرسروصدا نسبت به محیط‌های آرام و ساکت

علت اتواسکلروز

بیماری اتواسپونژیوزیس ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد از جمله:

• عفونت سرخک که قبلا مبتلا شده‌اید
• اختلالات گوش
• ارثی

این نیز ممکن است با تعامل بین سه سلول مختلف سیستم ایمنی بدن که به عنوان سیتوکین‌ها معروف هستند، ارتباط داشته باشد. محققان معتقدند که تعادل مناسب این سه ماده برای بازسازی استخوان‌های سالم ضروری است و عدم تعادل در سطح آنها می‌تواند باعث نوعی بازسازی غیرطبیعی شود که در اتواسکلروز رخ دهد.

تشخیص اتواسکلروز

اتواسپونژیوزیس توسط یک متخصص گوش و حلق و بینی یا یک متخصص شنوایی (متخصص حرفه‌ای برای شناسایی، اندازه گیری و درمان اختلالات شنوایی) تشخیص داده می‌شود. اولین قدم برای تشخیص، رد سایر بیماری‌ها یا مشکلات سلامتی است که می‌تواند همان علائم بیماری را ایجاد کند. مراحل بعدی شامل تست‌های شنوایی است که حساسیت شنوایی (شنوایی سنجی) و هدایت صدا در گوش میانی (tympanogram) را اندازه گیری می‌کند. بعضی اوقات، از آزمایشات تصویربرداری - مانند سی تی اسکن - نیز برای تشخیص ورم و التهاب استفاده می‌شود.

درمان بیماری اتواسکلروز

در حال حاضر، هیچ درمان دارویی مؤثر برای بیماری اتواسپونژیوزیس وجود ندارد، اگرچه امید است که ادامه تحقیقات در زمینه اصلاح استخوان بتواند روش‌های درمانی جدید بالقوه را شناسایی کند. اتواسکلروز خفیف را می‌توان با یک سمعک که با تقویت صدا مشکل کم شنوایی را حل می‌کند، درمان کند، اما اغلب نیاز به عمل جراحی است. در روشی که به عنوان استاپکتکتومی شناخته می‌شود، جراح یک وسیله پروتز را در گوش میانی وارد می‌کند تا از استخوان غیر طبیعی عبور کند و اجازه می‌دهد تا امواج صوتی به گوش داخلی برسند و شنوایی را ترمیم کنند. بحث و گفتگو در مورد هر روش جراحی با متخصص گوش برای روشن شدن خطرات و محدودیت‌های احتمالی عمل مهم است. به عنوان مثال، ممکن است برخی از افت شنوایی بعد از عمل جراحی باقی بماند و در موارد نادر، جراحی در واقع می‌تواند کم شنوایی را بدتر کند.

در برخی مواقع، پزشکان از مکمل‌هایی برای کند کردن روند پیشرفت این بیماری استفاده می‌کنند که نمونه‌ای از آن مکمل فلوراید سدیم است. با این حال هنوز کارشناسان درباره‌ی میزان اثربخشی آن باهم اختلاف نظر دارند.

بنابراین به طور خلاصه روش‌های درمانی بیماری عبارتند از:

• صبر و حوصله
• عمل جراحی
• سمعک
• مکمل فلوراید سدیم

سخن آخر

افرادی که به بیماری اتواسپونژیوزیس مبتلا می‌شوند، می‌توانند از پزشک خود تمام شرایط و چالش‌هایی را که روبرو هستند را سوال کنند. آنها باید در سبک زندگی خود تغییراتی مانند کاهش استرس، ورزش منظم، رژیم غذایی سالم، خواب کافی و غیره ایجاد کنند.